Ligging: Het gebied Haasop is gelegen tussen de E34 en de Hazopweg en sluit in het oosten aan op de Steenlandpolder en de R2-vlakte. In het westen wordt het gebied begrensd door het in ontwikkeling zijnde Logistiek Park Waasland.
Aard: het kerngebied bestaat uit zeer waardevol ‘water met riet’-biotoop. Verder zijn er opgespoten droge delen en is er een strook bestaande uit een watergang en maïsakkers.
Oppervlakte: 100 ha.
Historiek: De Haasop was de benaming van een door de Spanjaarden opgerichte schans (een verdedigingspost) langs de Beverse Dijk. De tweede schans langs de dijk heette ‘Steenland’. De dijk vormde een linie tussen het Fort van Verrebroek en dat van Kallo en grensde aan de ‘drijvende polders’. Het was een woelige periode in de lokale geschiedenis. Deze streek werd na de val van Antwerpen in 1585 immers ingeschakeld in de strijd tegen het Staatse leger, dat vanuit Zeeland en het Fort Liefkenshoek het Spaanse zuiden en vooral Antwerpen belaagde.
Aan de zuidzijde van de Beverse Dijk lag de Beverenpolder, voorheen het Beveren Brouck. Deze polder bestond uit natte hooilanden en was zeer vogelrijk. De gebieden ‘Haasop’ en ‘Steenland’ zijn nu twee natuurgebieden op de linie tussen het havengebied en de woongebieden. Zij liggen niet precies op de exacte historische locatie van de schansen, maar de combinatie geschiedenis en symboliek sprak de Heemkundige Kring ‘het Land van Beveren’ en Natuurpunt-Waasland aan en zo werd deze naam gekozen.
Het beschermde natuurgebied is een deel van de zuidelijke bufferzone, die omstreeks 1972 ontstond na de opspuiting van een deel van de vroegere Beverenpolder. Door deze grootschalige landschappelijke ingreep, die kaderde in de aanleg van de Waaslandhaven, werd een waardevol waterrijk poldergebied omgevormd tot een desolate zandvlakte. Deze 500 m brede en 4 km lange strook werd toen voorzien als buffergebied tussen haven en bewoning. Ondanks deze uitermate zware verstoring heeft de natuur hier, na vele jaren, het gebied terug vorm gegeven.
Er ontstond een patroon van waardevolle rietvelden, bosjes en schrale graslanden. De illegale motorcross en andere harde recreatie was een voortdurende aanslag op de natuur.
Jarenlang ijverde Natuurpunt Waasland voor de bescherming van dit gebied en uiteindelijk werd in het compensatieplan voor het Deurganckdok (2001) een deel van 100 ha beschermd als natuurgebied.
Het geldt als permanente natuurcompensatie voor natuurwaarden die in de jaren ‘80 en ‘90 door grote infrastructuurwerken in en rond de haven verloren gegaan zijn, het zogenaamde Historisch passief. In 2003 werd het gebied in beheer gegeven aan het ANB, die het noordelijk deelgebied met een raster afschermde en toegangshekjes voor natuurliefhebbers voorzag, zoals voorgesteld door Natuurpunt Waasland. Sindsdien wordt het tevens extensief begraasd door Gallowayrunderen en Konikpaarden.
In het voorjaar van 2006 werden er voortplantingspoelen voor Rugstreeppad aangelegd in het westelijk gedeelte.
In de loop van 2007 werd er echter een populatie Groenknolorchis (bijlage IV HRL) ontdekt in een deel van het gebied dat oorspronkelijk was voorzien voor de ontwikkeling van het Logistiek Park Waasland.
Om het behoud van deze populatie te garanderen werd na uitvoerig overleg tussen de verschillende betrokken partijen (ANB, INBO, NP WAL, GHA en de Maatschappij) een definitief voorstel voor grondenruil uitgewerkt.
In maart 2010 werden in het noordoosten van de Haasop door het Havenbedrijf in een langgerekte zone van ongeveer 6 ha nog eens 3 poelen uitgegraven ter compensatie van het verloren gaan van voortplantingsbiotoop op de terreinen van VOPAK.
Door de aanleg van de Liefkenshoekspoortunnel in 2010-2011 ging een deel van het domein verloren, wat gecompenseerd werd in de aanleg van het Rietveld Kallo.
Naar aanleiding van de ontwikkeling van de spoorbundel zuid werd door AMT in 2011 in het oostelijk gedeelte een bijkomende oppervlakte van 3,1 ha “riet en open water” aangelegd.
Bij de ontwikkeling van fase 1 van het Logistiek Park trad een biotoopverlies op van 20 ha “riet en water” waarrvan 8 ha werd gecompenseerd in het gebied Spaans fort en nog 12 ha zal worden gecompenseerd in Haasop (realisatie wellicht eind 2012-begin 2013). Daarbij diende echter eerst te worden nagegaan of deze ontwikkeling geen negatieve invloed zou hebben op de populatie Groenknolorchis in het gebied. Momenteel bedraagt het totaal aandeel van “riet en open water” ca. 23 ha, door de uitbreiding wordt een ontwikkeling tot 35 ha voorzien.
Waarde: Via het GRUP voor de afbakening van het zeehavengebied zal het worden omgezet tot permanente ecologische infrastructuur.
In het SBP wordt dit gebied aangeduid als 1 van de 4 kerngebieden in het netwerk voor de Rugstreeppad. Om over een optimale verbinding te beschikken, zal er nog een bijkomende poel worden aangelegd in het westelijk deel van het gebied, tussen de reeds bestaande poelencomplexen.
Verder doet het dienst als belangrijk gebied voor broedvogels van het habitat “riet en open water” (max. 1 Roerdomp, 6 Bruine kiekendief, 7 Waterral, 1 Porseleinhoen, 9 Blauwborst, 3 Sprinkhaanzanger, 7 Rietzanger, 68 Kleine karekiet, 13 Bosrietzanger, 2 Baardmannetje, 18 Rietgors) “plas en oever” max. 8 Dodaars, 16 Bergeend, 8 Krakeend, 5 Slobeend, 10 Kuifeend, 15 Tafeleend, 1 Ijsvogel), in beperkte mate voor weidevogels (max. 7 Kievit, 4 Scholekster, 1 Veldleeuwerik, 2 Graspieper) en als kerngebied voor orchideeën zoals Groenknolorchis en Moeraswespenorchis.
De Bruine Kiekendief vindt hier tot voor kort zijn uitverkoren habitat en dan ook in een zeer hoge dichtheid (in 2004 en 2005 nog 6 koppels). In 2011 is het aantal broedkoppels echter teruggevallen tot 0, wellicht mede doordat door de verdere ontwikkeling in de haven (o.a. Logistiek Park) belangrijke delen van hun foerageergebied verdween. Zowel broed- als foerageergebied zijn echter noodzakelijk om dergelijke hoge broeddichtheden te behouden.
Een planteninventarisatie in 1998 leverde 171 soorten op, waaronder 13 Rode Lijstsoorten. Op de droge zandgronden tref je o.a. Rond wintergroen, Onderbroken windhalm, Gewoon langbaardgras en Zandhoornbloem aan. Moeraszuring, Waterpunge, Lidsteng en Poelruit zijn enkele van de planten die in de natte gedeelten voorkomen.
Bereikbaarheid:
• met de fiets vanuit Verrebroek of Kallo,
• met de auto : parkeren langs de Hazopweg en te voet langs de Koestraat tot aan de ingang
• of parkeren langs de Steenlandlaan (ongeveer tegenover de Vidtsweg + voor de brug) en dan te voet het fietspad volgen tot aan de ingang
• met de bus (er is een lijnbus die langs het havengebied gaat, nr. ? , afstapplaats langs de Hazopweg)
Contact ANB: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of tel. 0492 23 35 53