Het Antwerpse havengebied is een van de belangrijkste leefgebieden van Europees bedreigde soorten. Maar liefst 90 beschermde dier- en plantensoorten hebben hun leefgebied in de Antwerpse haven.
Een belangrijk aantal van die beschermde soorten zijn bovendien havenspecifiek: ze zijn voor hun voortbestaan in Vlaanderen afhankelijk van leefgebieden en habitats die typisch zijn voor havengebieden. Wanneer er op bedrijfsterreinen in de Antwerpse haven beschermde soorten worden aangetroffen, mogen de economische activiteiten het voortbestaan van deze soorten niet in het gedrang brengen.
Voor bedrijven biedt deze situatie niet meteen rechtszekerheid. Om hiervoor een duurzame oplossing te vinden, werd de voorbije jaren werk gemaakt van het Soortenbeschermingsprogramma Antwerpse haven. Hiermee zorgt de Antwerpse haven voor een primeur, want het is eerste gebiedsgericht programma dat in Vlaanderen werd goedgekeurd door de Vlaamse minister van Leefmilieu.
Het Soortenbeschermingsprogramma (SBP) heeft als doel beschermde soorten waarvoor het havengebied een belangrijke vindplaats is in stand te houden op het niveau van het havengebied, veeleer dan op het niveau van het individueel bedrijfsterrein.
Door het realiseren van een netwerk van kerngebieden en corridors waar havenspecifieke fauna en flora zich kan ontwikkelen, krijgt de havenexploitatie en –ontwikkeling alle kansen waardoor economie en natuurbeheer in harmonie met elkaar kunnen bestaan.
Anders gezegd, door ervoor te zorgen dat er een goede staat van instandhouding wordt bereikt voor de beschermde soorten in het ganse havengebied, hoeven individuele bedrijven niet meteen meer hun activiteiten anders in te richten wanneer ze op hun terrein bijvoorbeeld een beschermde rugstreeppad aantreffen.
Het SBP Antwerpse haven bundelt 14 individuele soortenbeschermingsprogramma’s voor paraplusoorten (ISBPP). De Rugstreeppad, de Gierzwaluw, de Oeverzwaluw, de Huiszwaluw, de Slechtvalk, de Visdief, de Zwartkopmeeuw, de Blauwborst, de Bruine kiekendief, de Moeraswespenorchis, de Groenknolorchis, het Wit bosvogeltje, het Bruin blauwtje en de Meervleermuis werden als paraplusoort geselecteerd.
Acties, bestaande uit zowel beheers- als inrichtingsmaatregelen, die voor deze soorten genomen worden, garanderen ook het duurzaam voortbestaan van de overige 76 beschermde soorten, naast tal van andere soorten die eveneens zullen meeprofiteren van de acties.
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen neemt als gebiedsbeheerder de publieke taak op van coördinator en regisseur voor een correcte en tijdige uitvoering van de afgesproken acties.
Door de uitvoering van deze acties wordt het voor het Agentschap Natuur en Bos mogelijk om aan de havengebruikers afwijkingen toe te staan op de geldende verbodsbepalingen uit het Soortenbesluit voor alle 90 beschermde soorten.
Het SBP Antwerpse haven en de uitbouw van een netwerk van ecologische infrastructuur binnen het Antwerps Havengebied werd door het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen uitgewerkt, in samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos, de Maatschappij Linkerscheldeoever, vzw Natuurpunt, Voka-Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland / Alfaport en vertegenwoordigers van de industrie.