Schop in de grond voor wegen, maar met respect voor natuur (21-12-2019)
Natuurpunt Waasland Kern Antwerpen Linkeroever volgt het dossier Oosterweelverbinding reeds vanaf 1988 op. Ja, je leest het goed! Al ruim 30 jaar voeren we met beleidsmakers, opdrachtgever Lantis en administraties overleg om te voorkomen dat de natuurgebieden op de Antwerpse Linkeroever en Zwijndrecht te veel schade zouden ondervinden van ‘de werf van de eeuw’.
Het is onmogelijk om onze leden permanent op de hoogte te houden van de evolutie van dit dossier. Zeker nu de infrastructuurwerken zijn gestart en de plannen voor
de Oosterweelverbinding onder de Schelde stilaan vorm krijgen, is dat niet haalbaar.
Toch geven we enkele deelaspecten waaraan we werkten en nog zullen werken:
• Aanleg van robuuste ecoducten over de E17;
• Aanleg en verlichting van het fietspad tussen E34 en het natuurgebied Blokkersdijk. We willen voorkomen dat te felle verlichting de vogels zou verstoren;
• De PFOS-vervuiling op en rond de huidige werfzone. We willen geen vervuilde grond in natuurgebieden;
• De aanleg van een werfponton in de Schelde en de daarmee samenhangende vertroebeling van het Scheldewater en problemen met slikken en schorren;
• Boscompensaties. We willen die zo veel als mogelijk uitgevoerd op Linkeroever en in Zwijndrecht i.p.v. buiten onze regio.
Natuurpunt Waasland Kern Linkeroever in beroep tegen aanmeerlocaties Oosterweelwerken (13-3-2019)
Voor de infrastructuurwerken Linkeroever-Zwijndrecht en aanleg van de Oosterweeltunnel zal de aannemer werfpontons in de Schelde aanleggen om materialen aan en af te voeren via de Schelde. Concreet gaat het over de aanmeerlocaties AMLK (ponton in de Schelde aan de Beatrijslaan) en AMLC (ponton in de Schelde nabij de Canadastraat). In principe een goed plan want dat voorkomt op termijn duizenden vrachtwagens op onze oververzadigde wegen.
Jammer dat ‘Omgevingsvergunning OMV 2018100299 - Inrichting en exploitatie van verschillende werflocaties en aanmeerlocaties noodzakelijk voor de infrastructuurwerken op Linkeroever in het kader van de realisatie van de Oosterweelverbinding’ veel te weinig rekening houdt met natuur- en milieuaspecten.
Voor Natuurpunt Waasland is het onaanvaardbaar dat er gedurende vijf tot acht jaar verstorende werken vergund worden in natuurgebied én Europees beschermd ‘Habitatgebied’, zonder dat daarvoor voorafgaandelijke of ten minste gelijktijdige mitigaties opgelegd worden.
De vergunde werken behelzen zowel een terreininname in de twee betreffende beschermde gebieden als een verstoring op het natuurlijk functioneren ter plaatse én in de omgeving er van. Natuurpunt Waasland ziet hierin een onwettige situatie ten aanzien van het voorzorgsprincipe, de goede ruimtelijke ordening en de Europese regelgeving voor de Speciale Beschermingszones (SBZ).
Gezien er volgens ons veel te weinig rekening werd gehouden met onze bezwaren en oplossingen ingediend op 04/12/2018 achtten we het noodzakelijk om op 18/04/2019 de verleende Omgevingsvergunning (=bouwvergunning) te laten vernietigen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Wordt zeer zekervervolgd.
Compromisvoorstel voor ecologie en infrastructuurwerken LO en Oosterweel (13-12-2018)
Natuurpunt Waasland Kernen Linkeroever en Zwijndrecht volgen het dossier Oosterweelverbinding en aansluitende wegen (‘Infrastructuurwerken Linkeroever’) sinds 1988. Dertig jaar zijn we onafgebroken in de weer om te strijden tegen nieuwe wegen die steeds meer verkeer aanzuigen. Nu zijn we gekomen op een kantelpunt: de Vlaamse regering weerhield in haar besluit (26/06/2018) inzake fase 1 van de overkapping van de ring nauwelijks of geen ecologische maatregelen. Natuurpunt Waasland is daardoor zeer teleurgesteld. Maar… misschien is er toch een lichtpunt voor Linkeroever en laat ons hopen ook voor Rechteroever. In deze pdf lees je het compromisvoorstel dat Natuurpunt Waasland formuleerde.
Stand van zaken (13-9-2018)
Natuurpunt Waasland Kernen Linkeroever en Zwijndrecht volgen het dossier Oosterweelverbinding en de aansluitende wegen (‘Infrastructuurwerken Linkeroever’) op sinds 1988. Dertig jaar zijn we onafgebroken in de weer om te strijden tegen nieuwe wegen die steeds meer verkeer aanzuigen.
Na vele duizenden werkuren van tientallen vrijwilligers zijn we gekomen waar we zijn: er is een akkoord over het sluiten en overkappen van de Antwerpse Ring. Dat sluitstuk heeft een grote impact op de Linkeroever. Op 26 juni 2018 maakte de Vlaamse regering bekend welke projecten zij in de eerste fase weerhoudt om die Ring te overkappen.
Natuurpunt Waasland is teleurgesteld in deze beslissing wegens veel te weinig aandacht voor natuur en ecologische verbindingen zowel op Linker- als Rechteroever.
Met Intendant Alexander D’Hooghe aan de slag
De door de Vlaamse regering aangestelde (overkappings)intendant haalde in 2016 op een vlotte wijze het Oosterweeldossier en de overkapping van onder het stof. Hij nam de stakeholders (waaronder Natuurpunt Waasland) mee in een intensief proces waarbij klankbord- en stuurgroepen, werkbanken en terreinbezoeken mekaar in ijltempo opvolgden.
De Antwerpse Natuurpuntafdelingen (Linker- en Rechteroever) waren aangenaam verrast toen bleek dat ecologie zowaar een volwaardig onderdeel van het dossier was. De afdelingen schreven zelfs mee de ecologische randvoorwaarden in de projectdefinitie voor de zes ontwerpteams. Die teams werkten projectvoorstellen uit voor de zes segmenten van de ring. Bovendien trokken de Natuurpuntafdelingen de ‘expertengroep ecologie’.
Een immens grote investering voor vrijwilligers die in mei 2018 leidde tot een mooi resultaat waarin alle deelaspecten van de overkapping (geluid, lucht, water, verkeer, ecologie, …) een zo harmonieus mogelijk geheel vormden.
Mooie plannen
In mei 2018 overhandigde de Intendant aan de Vlaamse regering achttien ‘Leefbaarheidsprojecten voor de overkapping van de Antwerpse ring’ die in de toekomst zullen worden uitgevoerd. Daaronder zaten zeven prioritaire ecologische projecten. Een korte greep uit die plannen voor wat Linkeroever/Zwijndrecht betreft:
1. Geluidsbufferende maatregelen voor Zwijndrecht en Linkeroever
2. Ecologische verbindingen waaronder het volwaardige ecoduct tussen de natuurgebieden Het Rot en Vlietbos het meest in het oog sprong
3. Het Landschapspark Linkeroever, dé ecologische troef voor de ganse stadsregio
4. Talloze fietsverbindingen met voorop de fietsbrug over de Schelde t.h.v. de Kennedytunnel
Onze focus: een groot landschapspark voor Linkeroever, Zwijndrecht en de ganse regio
N.a.v. de door de Intendant uitgeschreven wedstrijd ’Overkapping en herinrichting van de Ring tussen Luchtbal en Antwerpen werkte het Team West (landschapsarchitectenbureaus Omgeving - Urbanisten – Cobe) een waardevol voorstel uit voor een Landschapspark Linkeroever.
Natuurpunt Waasland, de burgerbewegingen, overheden en inwoners kregen ruimschoots de kans om feedback te geven op het ontwerpplan West. De ambitie van Natuurpunt Waasland is steeds geweest om de door wegen versnipperde unieke natuurgebieden (St-Annabos, Blokkersdijk, Het Rot, Vlietbos, Burchtse Weel), samen goed voor bijna 400ha natuur, met elkaar te verbinden tot één groot landschapspark.
Vlaamse regering besliste op 26 juni 2018
… in een eerste fase slechts één van de zeven prioritaire ecologische projecten te weerhouden! Zo wat alle cruciale ecologische verbindingen werden weg geselecteerd. Het ecoduct tussen de natuurgebieden Het Rot en Vlietbos en het Landschapspark Linkeroever werden naar de reservebank verwezen.
‘Reserve’ wil zeggen dat wanneer er overschotten op het budget zijn en er een politiek ‘ja-woord’ komt ze kunnen uitgevoerd worden. Een zoethoudertje…?
Voor het ganse overkappingsverhaal van de Ring fase 1 trekt Vlaanderen 1.25 miljard euro (btw in) uit. Daarvan vraagt het Landschapspark West slechts 163 miljoen euro. Zelfs dat is te veel gevraagd…
Vrijwilligers wikken, de politiek beschikt…
Uit zéér goed ingelichte bron vernemen we dat de politiek in juni 2018 een flinke vinger in de pap heeft gehad bij het weren van de ecologische projecten. Antwerps schepen voor mobiliteit Koen Kennis laat in Gazet van Antwerpen (07/09/2018) echter weten: “Dat Natuurpunt met de vinger naar de politiek wijst als eindverantwoordelijke voor het opschuiven van de ecologische projecten, is onterecht.”
De schepen vervolgt: “De selectie van leefbaarheidsprojecten is in handen gelegd van de Intendant. Die heeft verschillende criteria in beeld gebracht die tot een keuze moesten leiden. De Vlaamse regering en de stad Antwerpen hebben in volle transparantie met de burgerbewegingen die keuze gemaakt. En daarin heeft de leefbaarheid van de inwoners inderdaad doorgewogen.”
Of die ‘volle transparantie met de burgerbewegingen Ademloos, Straten-generaal en Ringland’ inderdaad een feit was, kunnen we alleen hopen. In elk geval werd Natuurpunt als grootste Vlaamse ecologische beweging niet aangesproken in de beslissende fase.
Volgens de schepen heeft de leefbaarheid van de inwoners doorgewogen in de beslissing van de Vlaamse regering. Als dat zo is, vragen we ons waarom er niet meer ecologische projecten zijn weerhouden want die komen niet enkel “konijnen ten goede…” (einde citaat van een politicus) maar ook mensen.
De ‘reservebank’…
Schepen Koen Kennis geeft in Gazet van Antwerpen (07/09/2018) het ecologische verhaal toch nog een kans: “Dat sommige projecten er in de eerste fase niet bij zijn, is geen keuze om ze niet te realiseren. Dat betekent dat ze tegelijk of onmiddellijk gerealiseerd kunnen worden door ze op te nemen in de bouwvergunning van fase 2 (aanleg Oosterweeltunnel en infrastructuur Rechteroever; 2019).”
Als voetballers te lang op de reservebank zitten, worden ze ofwel opstandig of verlaten ze de club. Natuurpunt Waasland Kernen Linkeroever en Zwijndrecht kiezen in deze voor alweer een constructieve oplossing die het o.a. mogelijk maakt de robuuste ecoverbinding tussen de natuurgebieden Het Rot en Vlietbos binnen de geplande werken te realiseren.
Binnenkort leggen we onze plannen voor aan de belangrijkste (overheids)actoren. De steun van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), een zeer belangrijke partner, hebben we al. Nu nog die van de politiek…
(tekst: Jef Van De Wiele)
BAM legt werken stil voor behoud buizerd (12-9-2018)
De infrastructuurwerken Linkeroever, de eerste fase van de Oosterweelwerken, startten op 8 februari 2018 tijdens het persmoment ‘De schop in de grond’. Sindsdien heeft de aannemer niet stilgezeten en dat heb je wellicht gemerkt. Tientallen hectare bos ging tegen de vlakte.
Natuurgebieden Vlietbos, Het Rot en vele bermen staan er nu kaal bij. BAM, de bouwheer, belooft herstel na de werken en daar houden we BAM ook aan.
Om de natuur zo veel als mogelijk te vrijwaren, bekwam Natuurpunt Waasland Kern Linkeroever dat de kappingen uiterlijk einde maart (begin broedvogelseizoen) zouden zijn afgerond. De aannemer hield zich daar grotendeels aan maar wenste na 1 april toch nog opruimingswerken te doen. Op onze vraag en die van het Agentschap Natuur en Bos (ANB) legde BAM de werken stil.
Dat was op het nippertje want we vreesden voor de zangvogels die zich alweer op het gekapte terrein wilden vestigen en buizerds die zich quasi tegen de werf hadden genesteld. Het buizerdkoppel bracht uiteindelijk 2 jongen groot op het grondgebied van het bedrijf 3M.
Het laatste jong vloog begin juli uit. Deze jongen werden nog minstens een drietal weken in relatieve rust gevoederd door de ouders. Tot slot vroegen we BAM de stronken en wortels van de onterechte gekapte bomen op het grondgebied van Blokkersdijk niet uit te frezen om ze een nieuwe kans te geven.
(tekst: Jef Van De Wiele, foto: Pascal De Munck)
Stand van zaken (13-12-2017)
Natuurpunt Waasland (voorheen Natuurpunt WAL en daarvoor WNLO) volgt het dossier van de Oosterweelverbinding en de aansluitende wegen (‘Infrastructuurwerken Linkeroever’) sinds 1988. Je leest het goed: 30 jaar zijn we onafgebroken in de weer om te strijden tegen nieuwe wegen die steeds meer verkeer aanzuigen. 
Na vele duizenden werkuren van tientallen vrijwilligers zijn we na 30 jaar gekomen waar we zijn: er is een akkoord over het sluiten van de Antwerpse Ring en dat sluitstuk heeft een grote impact op de Linkeroever. Dit dossier evolueert echter zo snel dat er tussen de opmaak van dit artikel en het moment waarop je het leest alweer een en ander kan veranderd zijn… Zie het dus als een stand van zaken.
De prehistorie
Het begon voor onze vereniging einde jaren ’80 met een shock: het eerste plan om de Antwerpse Ring te sluiten, trok een rechte verbinding van de E17 op de Linkeroever, dwars door het meervoudig beschermde natuurreservaat Blokkersdijk, naar Oosterweel op de Rechteroever.
Reactie van de toenmalige plannenmakers op onze verbolgenheid: “We wisten niet dat Blokkersdijk beschermd was…”
Dat ‘euvel’ werd ‘rechtgezet’ en de loop van de verbinding E17-Oosterweel werd omgeleid door het Sint-Annabos. Dat daarvoor het Sint-Annabos nagenoeg geheel zou worden gekapt, leek eerst onomkeerbaar.
Pas in september 2016 konden we na onafgebroken druk samen met de burgerbewegingen Ademloos en Straten-generaal de overheid er toe bewegen het bos grotendeels te sparen.
Dossier in sneltreinvaart
Sinds de jaren ’90 volgden de plannen, tracévoorstellen, ruimtelijke uitvoeringsplannen, bezwaarschriften, uitspraken van de Raad van State, conflicten tussen burgerbewegingen en de overheid zich in sneltreinvaart op.
Na vele jaren tekentafelwerk door BAM, de bouwheer van de infrastructuurwerken en de Oosterweelverbinding (met een torenhoge kost voor de belastingbetaler) trok de Overkappingsintendant Alexander D’Hooghe het lont uit het kruitvat. Op 15 maart 2017 begroeven de overheid, BAM, Ademloos, Ringland en Straten-generaal de strijdbijl.
Ze omarmden mekaar, dronken en glas en bezegelde het verstandshuwelijk met een heuse ‘ring’. Het Toekomstverbond was geboren. In de zomer van dat jaar deden de gemeente Zwijndrecht en enkele burgers hetzelfde. De burgerbewegingen trokken hun bezwaren bij de Raad van State en de dreiging met een Volksraadpleging in.
Natuurpunt Waasland ging en gaat er nog steeds voor
Ook Natuurpunt Waasland zat aan de tekentafel en werkt een plan uit met minder wegen, verlaagde knooppunten, minder ruimte-inname, maar met meer overkappingen in woon- en natuurzones.
Toen we ons ambitieus plan ‘Ecologische alternatief voor Infrastructuurwerken Linkeroever-Zwijndrecht’ in 2015 aan BAM en de overheid voorstelden, kregen lof omwille van de sterke (ecologische en technische) inhoud maar nul op het rekest wegens te duur en… te laat. Wellicht wenste BAM haar uitgewerkt en kostelijk plan niet opnieuw in het gedrang te laten brengen…
Een groot landschapspark voor Linkeroever, Zwijndrecht en de ganse regio
De door de Intendant uitgeschreven wedstrijd inzake ’Overkapping en herinrichting van de Ring tussen Luchtbal en Antwerpen Linkeroever’ gaf het voorbije jaar een vloed aan waardevolle ideeën. Een zestal landschapsarchitectenbureau ’s kregen elk een segment toegewezen waarin ze aan de slag gingen.
Voor Linkeroever-Zwijndrecht werkte het Team West (landschapsarchitectenbureaus Omgeving - Urbanisten – Cobe) een waardevol voorstel uit voor een Landschapspark Linkeroever.
Natuurpunt Waasland, de burgerbewegingen, overheden en inwoners kregen het voorbije jaar ruimschoots de kans om feedback te geven op de ontwerpplannen van de zes segmenten. Uiteraard focusten we op het segment Linkeroever-Zwijndrecht zonder echter het gehele plaatje van de ganse ring uit het oog te verliezen.
De ambitie van Natuurpunt Waasland is steeds geweest om de door wegen versnipperde unieke natuurgebieden (St-Annabos, Blokkersdijk, Het Rot, Vlietbos, Burchtse Weel) samen goed voor bijna 400ha natuur met elkaar te verbinden tot één groot landschapspark.
We zagen het ontwerp van het Team West geleidelijk groeien tot een groot parklandschap, dat natuur en mensen verbindt door groene (natuur en ecoducten) en blauwe (water) verbindingen.
Laten we ook niet vergeten dat Team West de door de gemeente Zwijndrecht geëiste en verkregen ‘halvering van het snelweggeluid’ en snelle fietsverbindingen waaronder een fietsbrug over de Schelde concreet uitwerkte.
Op 26 en 29 maart 2018 legde het team het definitieve plan ‘Landschapspark Linkeroever-Zwijndrecht’ aan de bevolking voor. Op 31 maart werd het samen met de plannen van de andere segmenten ingediend. Van einde april tot einde mei zal een jury de ingezonden plannen evalueren.
Die evaluatie mondt uit in een rapportering aan de regering die, waarschijnlijk eind juni, zal beslissen welke plannen er tegen welke kostprijs kunnen uitgevoerd worden. Voor dit ganse verhaal is er 1.25 miljard euro (btw in) uitgetrokken. Daarvan vraagt het Landschapspark West 163 miljoen euro.
Schop in de grond
Op donderdag 8 februari 2018 startte het aannemersconsortium Rinkoniên (Roegiers, Artes Depret, CIT Blaton, MOBILIS en Stadsbader) de werken ‘Fase 1’ (Sector West: Linkeroever-Zwijndrecht: van Kennedytunnel tot E34 en E17 tot Krijgsbaan Zwijndrecht).
Volgens bouwheer BAM werd er reeds circa bomen en struikgewas gerooid. De werken gebeurden in samenspraak met het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en zijn afgerond vooraleer het vogelbroedseizoen van start gaat. Voorafgaand werden de bomen via warmtecamera’s gescreend op vleermuizen en vleermuiskolonies en werden er 63 vogelkasten en 18 vleermuiskasten opgehangen.
De aannemer heeft eind februari met gespecialiseerde technieken de wilde orchideeën in het gebied verplant en of beschermd. Dit alles in samenspraak met ANB, Natuurpunt Waasland en de Universiteit Antwerpen.
Sint-Annabos wordt nog niet ‘aangepakt’
In 2016 kwam er na een constructieve dialoog tussen de betrokken partners een oplossing voor het Sint-Annabos uit de bus, waardoor deze groene long grotendeels gevrijwaard kon worden. De huidige verkeersinfrastructuurwerken op Linkeroever en Zwijndrecht hebben nog geen impact op het Sint-Annabos.
Pas bij de (fase2-)werken aan de Oosterweeltunnel onder de Schelde waarvan de effectieve startdatum nog niet scherp staat, zal er in het Sint-Annabos gewerkt worden.
Europees geld voor de Oosterweelverbinding
Voor de bouw van de Oosterweelverbinding zal Vlaanderen 1 miljard euro aan gunstige voorwaarden kunnen lenen bij de Europese Investeringsbank (EIB). Het project om de Antwerpse ring te sluiten, zou 3,6 miljard euro kosten. Om die ring te overkappen moet er bijkomend bijna 9 miljard op tafel komen.
De 1 miljard euro van de EIB maakt deel uit van een totale lening van 3,6 miljard euro die de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM), de publieke nv die de Oosterweelverbinding moet realiseren, aangaat bij de Vlaamse overheid. De BAM belooft die lening binnen de 35 jaar na de oplevering van de werken met de inkomsten van de tolheffing terug te betalen.
Bezorgdheden Natuurpunt Waasland inzake verkeersinfrastructuur Linkeroever-Zwijndrecht en Oosterweelverbinding
Natuurpunt Waasland steunt het “Project West”. Nochtans hebben we in dit dossier nog enkele belangrijke bezorgdheden:
- Segment West (Linkeroever-Zwijndrecht) start - dankzij 40 jaar onafgebroken natuurbeschermingswerk van Natuurpunt Waasland - effectief met de ‘grootste bestaande groenruimte’ van alle segmenten. Daarom worden ze ook op bovenlokaal vlak benut.
Dat willen we graag zo behouden en inhoudelijk versterken met het Landschapsplan Linkeroever van het Team West. Het is echter moeilijk om een status-quo qua natuur en open ruimte te behouden. Deze werd op datum van 16/03/2018 vooralsnog niet gehaald omdat er op Linkeroever meer infrastructuurinnames zijn dan in de meeste andere segmenten.
Daar hebben ze vaak het voordeel dat de overkapping hen extra ruimte oplevert. In ons segment moet er zwaar ingeleverd worden voor een nieuwe Knoop Noord, een Scheldetunnel, een nieuwe parallelweg, bufferdijken, nieuwe woon- en kantoorsites; merendeels gelegen IN groenzones en ongeschonden open ruimte. We hopen dat onderhandelingen en de ‘Ringdagen’ daar nog verandering in gebracht hebben. - Binnen het projectgebied op Linkeroever en in Zwijndrecht, veelal in de directe omgeving van de autosnelwegen, is reeds ongeveer 35ha groen verdwenen. En in fase 2 zal er nog een flinke hap worden weggenomen. Volgens BAM zullen die later ruimschoots gecompenseerd worden.
BAM telt na de werken zelfs 9,5ha extra bos. Binnen het projectgebied zegt BAM 34 ha bos her aan te leggen. (ofwel 2.850 nieuwe bomen) én buiten het projectgebied nog eens 10,5 ha bos te realiseren. We kunnen onmogelijk becijferen of deze berekening klopt. - Het is zorgwekkend dat er in Burcht naast de autostrade een 2000-tal wooneenheden op 22ha oppervlakte gepland worden. Voor Natuurpunt Waasland een veel te groot aantal bijkomende bewoning en inwoners vlakbij de autostrade.
- Voor Linkeroever zijn er andermaal bijna 5000 bijkomende wooneenheden buiten de voorziene (inbreidings)projecten. Natuurpunt Waasland wil alvast Middenvijver Oost gevrijwaard zien van de inname van 16ha nieuwe bewoning en/of de verhuis van de camping van de Plage naar hier.
- De Verbindingsweg (E17-E34) en de R1 tussen Regatta/Galgenweel en Burchtse Weel) moeten overkapt worden met robuuste ecoducten om de milieuoverlast voor de beschermde natuurgebieden te beperken en verbondenheid van het ‘Landschapspark Linkeroever’ alle kansen te geven. De ecoduct over de Verbindingsweg moet ten minste 200m en die tussen Regatta/Burchtse Weel ten minste 100m breed zijn.
- Om nieuwe structurele files na de geplande werken te voorkomen moeten de verkeersvolumes drastisch dalen. Daarom moet de overheid een modal-shift van 50 / 50 vastleggen: minstens 50% van alle verplaatsingen (uitgezonderd vrachtvervoer) mag niet met de auto gebeuren maar wel per fiets, te voet en openbaar vervoer.
Natuurpunt Waasland vraagt eenzelfde modal-shift voor het vrachtvervoer. Zo niet wordt de vervuiling door fijn stof onvoldoende ingeperkt. - Aan de stedelijke overheid vragen we de toezegging om in het Landschapspark twee keer per week een politiepatrouille met 2 agenten per fiets toe te zeggen om het zo noodzakelijk handhavingsbeleid effectief vorm te geven
. - Om de Landschapsverbindingen niet bruusk te doorbreken zijn er aan de Blancefloerlaan nog een viertal ecoverbindingen toe te wijzen.
- We hebben goede hoop dat het getijdengebied Burchtse Weel geoptimaliseerd en robuuster zal worden, maar wachten nog op bevestiging.
- De aanleg van twee hondenzwemvijvers in een hondenloopzone op Middenvijver Oost zijn reeds toegezegd, maar moeten nog geconcretiseerd worden.
Over het globale Oosterweelproject hebben we de volgende bezorgdheden:
- Als de voorliggende planen van BAM onveranderd worden uitgevoerd, blijft het verkeer toch nog veel te dicht bij de bewoning.
- Het deel van de Ring 1 op Linkeroever moet tot de Stedelijke Ringweg behoren en dat is in de plannen niet het geval. Het Toekomstverbond stelt dat de R1 (Ring 1; kleine ring rond Antwerpen) enkel gebruikt zal worden als ‘stedelijke ringweg’.
Het doorgaand (vracht)verkeer moet de R2 (Ring 2) volgen, met achtereenvolgens de Beveren-, Liefkenshoek- en de Tijsmanstunnel. Verder gaat het dan via de A12 (Havenweg) en de nog aan te leggen A102 in de buurt van Schoten, om vandaar de E34 – E313 naar de Kempen te bereiken. Dit parcours vereist capaciteitsuitbreidingen in de Beveren- en Liefkenshoektunnel. Naast de Tijsmanstunnel onder het Kanaaldok, komt een tweede tunnel. - Het lange-afstandsverkeer vanuit Frankrijk richting Antwerpen moet volgens het Toekomstverbond reeds nabij Gent worden afgeleid over de Ring 4 (R4), om zo via de E34 het knooppunt Waaslandhaven te bereiken. Volgens verkeerstellingen zit er momenteel op de R1 (Ring 1) tussen de 43 en de 61 % doorgaand verkeer, dat daar niet thuis hoort.
Een groot deel daarvan zal worden afgeleid, waardoor het verkeer in de buurt van Linkeroever – Zwijndrecht volgens het Toekomstverbond met 15 tot 20% zal dalen. Natuurpunt Waasland meent dat deze theorie enkel haalbaar is door het opleggen van een strenge verkeersturing d.m.v. tolheffing.
Zo niet zal veel doorgaand vrachtverkeer vanuit de richting Gent naar Antwerpen via de E17 door Zwijndrecht, de Verbindingsweg (tussen de natuurgebieden Vlietbos en Het Rot/Middenvijver), en de E34 een tweede keer langs Zwijndrecht blijven passeren. Zo zal Zwijndrecht en Linkeroever tweemaal het gelag betalen… Bovendien is Gent helemaal geen vragende partij voor het parcours langs de Ring 4;
(tekst: René Maes en Jef Van De Wiele, foto’s: Greet De Jonghe en Jef Van De Wiel
Stand van zaken augustus 2016
Rond de jaren ’90 maakte Natuurpunt WAL (NP WAL) een totaalvisie op over verkeer in de regio Antwerpen-Waasland en Vlaanderen. Een ‘Sluiting van de Kleine Ring’ was toen voor ons geen optie. We zijn nog steeds tegenstander van een nieuwe Scheldetunnel ter hoogte van Blokkersdijk en Sint Annabos.
Verkeersdeskundigen bevestigen dat bij ongewijzigd verkeersbeleid, bijkomende containertrafiek in de haven en een aantrekkende economie we binnen de kortste keer opnieuw in de file zullen staan; zelfs met een bijkomende Scheldetunnel. Nieuwe wegen trekken immers nieuw en meer verkeer aan. Bovendien brengt de Oosterweelverbinding het vervuilende verkeer tot vrij dicht bij de bewoning van Linkeroever.
Het is echter duidelijk dat de Vlaamse overheid de Oosterweelverbinding niet meer in vraag wenst te stellen. In het verleden dachten we deze plannen te kunnen keren maar ze zijn momenteel dermate ver gevorderd, dat we vrezen dat ze behoren tot het “beslist beleid”…
Onze 25 jaar lange inspanningen tegen dit project zijn niet voor niets geweest. In de voorliggende plannen wordt het natuurreservaat Blokkersdijk volledig ontzien, worden natuur en leefbaarheid meer naar waarde geschat en geïntegreerd, worden milderende maatregelen en natuurcompensaties toegevoegd.
Maar het Sint Annabos moet nog steeds voor het grootste deel verdwijnen, vele harde infrastructuren zullen het landschap en de natuur doorsnijden, door een bijkomende parallelweg worden migratiebarrières nog ingrijpender, lawaai en luchtvervuiling worden door de hoog gelegen wegen en verkeersknopen niet verminderd. Leefgemeenschappen blijven nog steeds van mekaar gescheiden. Er ligt dus nog veel werk op de plank…
Verlaging én overkapping Verbindingsweg E17-E34 is topprioriteit
In de vorige twee Groenlinken kon je onze verbetervoorstellen lezen. Daarbij schuwden we de uitdaging niet om zelf achter de tekentafel te kruipen en varianten voor een verlaagd knooppunt Linkeroever zuid te ontwerpen en aan verschillende overheidsactoren te presenteren. Ook ontwierpen we een visualisatie van een verlaagde Verbindingsweg E17 - E34, die de hereniging van Vlietbos en Het Rot-Middenvijver in beeld brengt.
De verlaagde en overkapte Verbindingsweg is een topprioriteit omdat die de bestaande moeras- en natuurgebieden zal verbinden. De door BAM (bouwheer van de Oosterweelverbinding) geplande ecoduct op deze Verbindingsweg is goed bedoeld, maar genereert geen uitbreiding en verbetering van natuurgebied. De strakke geleidingswanden en barrièrevorming die bij het BAM-ecoduct horen, vallen bij een gelijkgrondse overkapping weg.
Als tegenvoorstel heeft de overheid een opbouwkap gesuggereerd, maar dat geeft lang niet de mogelijkheid om het plas- en moerasbiotoop door te trekken. De vochtige biotopen op het dak van de verlaagde Verbindingsweg uit onze versie zijn uitgesloten op de ‘opbouwkap’. Met onze overkappingsversie kan de grootste winst aan natuurlijk biotoop geboekt worden van de hele Ring1 !
Wij kunnen meteen goed werk leveren door de Verbindingsweg onmiddellijk te verlagen en te overkappen.
Foto 1: Huidige situatie Verbindingsweg E17-E34 zicht vanop viaduct Blancefloerlaan richting E34 (natuurgebieden zijn gescheiden)
Foto 2: Simulatie verlaagde én overkapte Verbindingsweg E17-E34 (natuurgebieden zijn herenigd)
Meerdere overlegvergaderingen met A. D’Hooghe (overkappingsintendant) en zijn team mondden uit in een overeenkomst, waarin Natuurpunt WAL haar medewerking aan de uitwerking van verbetervoorstellen toezegde.
Op 6 juli 2016 nam de Raad van Bestuur van Natuurpunt WAL de volgende besluiten:
1. Natuurpunt WAL verleent zijn medewerking aan de wedstrijd van de intendant voor de realisatie van het "Natuurpark Borgerweert";
2. De Verbindingsweg E17-E34 moet verlaagd aangelegd én overkapt worden.
3. Maximaal behoud van het Sint Annabos is een must. Ruim 50 % moet behouden blijven. De bosomvorming van het niet gekapte deel naar een gemengd loofbos, moet verlopen in de periode tussen 20 en 30 jaar na de heraanplant van de gekapte delen.
4. Natuurpunt WAL zal inspraakprocedures (Stedenbouwkundige Vergunningen) ten volle benutten.
5. Natuurpunt WAL kiest voor het overlegmodel om de best mogelijke ecologische uitvoering voor de Oosterweelverbinding te kunnen verdedigen. Onze wetenschappelijke kennis en studiewerk en sterk onderbouwde voorstellen blijven we inbrengen.
6. Natuurpunt WAL wenst vertegenwoordigd te zijn in stuurgroep voor de werken van de Oosterweelverbinding.
Sint Annabos moet maximaal behouden blijven!
Oorspronkelijk wilde de overheid slechts twee snippers (12 hectare) van het bos behouden. De rest zou tijdelijk bouwwerf en baggerstort worden. Onaanvaardbaar voor Natuurpunt WAL. Wij stelden de overheid niet minder dan 21 alternatieve vervanglocaties voor baggerspecie en grondoverschotten voor. Een BAM-onderzoek ter zake is lopende en in oktober 2016 mogen we het eindresultaat verwachten.
Foto: Alternatief voor volledige kap St-Annabos: Natuurpunt WAL stelt zeer realistische eisen door ruimschoots rekening te houden met de werfzones
Help ons bij de inspraakprocedure
Wie zich wil informeren over het Milieu-Effect-Rapport van de "Infrastructuurwerken Linkeroever", kan een kijkje nemen bij: http://www.anteagroup.be/be/nieuws/mer-infrastructuurwerken-linkeroever-goedgekeurd.
In september 2016 gaat de Stedenbouwkundige Vergunningsaanvraag voor de “Infrastructuurwerken op de Linkeroever” in openbaar onderzoek. Je kan de bouwaanvraag bekijken op de website van de Vlaamse Overheid of op de gemeentelijke diensten. Wil je meewerken aan de opmaak van de opmerkingen van Natuurpunt WAL? Neem dan contact met ons secretariaat (03/722.15.37 of via e-mail).
Ambitienota Alexander D’Hooghe: overkapping Antwerpse ring - opmerkingen van Natuurpunt Wase Linkerscheldeoever (25/11/2016)
De natuurbeschermingsvereniging Natuurpunt WAL heeft in tegenstelling tot de actiegroepen stRaten-generaal, Ademloos en Ringland in de loop van de laatste drie maanden de ontwerp-versies van deze nota niet mee kunnen doornemen. Voorafgaande bijsturingen waren dan ook niet mogelijk. Dat betreuren we.
Niettegenstaande dit gegeven, is het voor Natuurpunt WAL fijn te constateren dat de nota diverse sterke punten telt die door de vereniging als erg waardevol worden bevonden. Met deze ambitienota wordt immers een navolgbaar kompas neergelegd dat zowel een bestemming formuleert als een strategie om deze te bereiken.
De nota neemt een les uit het Oosterweeldossier mee, namelijk dat ‘leefbaarheid en mobiliteit geïntegreerd aangepakt moeten worden; en dat iedere belanghebbende, en iedere geëngageerde burger die dat wenst, voortdurend mee in het gesprek kan opgenomen worden.’
Enkele opmerkingen en aanbevelingen:
1. De nota slaagt er in op een transparante en voor iedereen begrijpbare wijze fundamentele gegevens samen te brengen tot een bevattelijk geheel waarin zowel ‘quick wins’, langetermijndoelen als knelpunten een plaats krijgen.
2. De nota stelt dat de overkapping noodzakelijk is voor duurzame stadsontwikkeling, de bestrijding van de klimaatopwarming, het verlichten van de groentekorten, het versterken van het regionaal ecosysteem en het verbeteren van de gezondheid van de stedelingen.
De overkapping kan dus een algeheel ecologisch en maatschappelijk proces opstarten waaraan de stadregio meer dan nood heeft. Daarbij triggert de nota zeer zeker de stedelijke en Vlaamse overheid om via de overkapping andere Europese steden bij te benen op het vlak van ecologie, gezondheid en verkeer.
3. De nota gaat uit van een sterke samenwerking tussen de overheden en de burgerbeweging en stelt “Aangezien de volledige overkapping een langdurige en brede coalitie zal vereisen, is het noodzakelijk dat een grote meerderheid van de bestaande belanghebbenden in een volgende fase hun vroegere conflictrelatie omvormen tot een breed samenwerkingsverband.”
Natuurpunt WAL heeft de voorbije jaren steeds sterk ingezet op constructief overleg met alle overheden en met de Intendant. De vereniging is er al langer van overtuigd dat het overlegmodel ‘meer aarde aan de dijk brengt’ dan het conflictmodel en in feite een standaardprocedure zou moeten zijn voor alle infrastructuurwerken.
4. Gesterkt door vele wetenschappelijk bevindingen en de inzichten van de Intendant herhaalt Natuurpunt WAL haar standpunt inzake mobiliteit: “Zonder bijgestuurd verkeersbeleid -lees drastische vermindering van de bewegingen- zal noch de Oosterweelverbinding noch de overkapping structureel files op middellange of zelfs korte termijn kunnen voorkomen.”
De nota voegt daar terecht aan toe de dat “de huidige overbelasting van het wegennet in de stadsregio, en van de Antwerpse Ring in het bijzonder, heeft ertoe geleid dat heel wat gewenste verplaatsingen vandaag niet afgelegd worden; er is dus een aanzienlijke latente vraag (wat betekent: een rem op de welvaart en het welzijn in de stadsregio).
Daar bovenop verwacht men de komende decennia een bijkomende groei van het aantal verplaatsingen. Zonder beheersing van de toekomstige verkeersvraag op de ring, is de overkapping niet mogelijk.”
a. Om deze toekomstige impasse te vermijden adviseert de nota synchroon genomen maatregelen zoals een modal shift voor zowel personenverkeer als vrachtverkeer (vervoer over water en per trein), het beleid rond bedrijfswagens te herzien, afleiding van verkeer naar P&R’s aan de rand van de stad te realiseren, een slimme kilometerheffing op te leggen en incentives om zowel vracht- als personenverkeer buiten piekmomenten te laten rijden (bv. thuiswerk, digitalisering). Natuurpunt WAL is het daar volledig mee eens.
5. De nota stelt dat “de overkapping moet bijdragen aan een verbetering van de luchtkwaliteit en een afname van de geluidsoverlast van de wijken die grenzen aan de ring”. Dat kan Natuurpunt WAL enkel maar toejuichen.
Maar dit statement wordt gelukkig nog sterker geformuleerd want de nota zet naast de overkapping ook in op de noodzaak van vermindering van de uitstoot afkomstig van verkeer, huishoudens en industrie, de ontwikkeling van efficiënte technologieën om fijn stof in tunnels uit de lucht te filteren en wat geluidsoverlast betreft, het beperken van het bovengrondse verkeer (en matigen van de snelheid).
De nota erkent wat de wetenschap al langer stelt: “De overkapping zal het fijn stof niet wegnemen, maar met huidige technologie, zou men het in de tunnel geproduceerde fijn stof wel deels kunnen capteren (50% capteren en 30% zuiveren).” Wat dat betreft, speelt de overkapping een bescheiden rol in het beheersen van het fijn stof…
a. Jammer dat de nota zo goed als geen gewag maakt van de ongemene slechte luchtkwaliteit en geluidsoverlast in groene zones en zelfs in natuurreservaten. Natuurpunt WAL stelt de inbreuk op de Vlaamse milieuwetgeving wat het overschrijden van geluidsnormen in natuurgebieden op de Antwerpse Linkeroever betreft al zeer lang aan de kaak. Zonder succes echter.
6. De nota poneert dat het een generatie zal duren om de overkappingswerken uit te voeren. Wellicht een realistische inschatting. Hoopvol is dat de opstellers van deze nota meteen ‘quick wins’ suggereren waardoor vrij snel resultaat kan geboekt worden en belangrijke leefbaarheidsverbeteringen kunnen gerealiseerd worden op een snelle en betaalbare manier:
7. De Intendant heeft sinds januari 2016 een reeks intensieve workshops georganiseerd, die telkens de betreffende stakeholders voor elke zone samenbracht. In de workshop Linkeroever werd uitdrukkelijk gevraagd het merendeel van het St-Annabos in het kader van de werken op de Linkeroever te behouden.
Mede door de ‘niet aflatende inzet’ van Natuurpunt WAL is deze vraag positief beantwoord. Natuurpunt WAL is tevens bereid zijn mee te werken aan de ontwerpopdrachten voor overkappingen op Linkeroever.
8. Natuurpunt WAL wil opmerken dat de aandacht voor natuur en ecologie in de ambitienota eerder beperkt is en evenzeer de Zone West (Linkeroever en Zwijndrecht) eerder beperkt in de aandacht komt. Onder “gedeeld auteurschap” ontbreekt de natuursector, hoewel Natuurpunt WAL toch actief verlagings- en overkappingsvoorstellen heeft uitgewerkt.
Natuurpunt WAL maakte voor Linkeroever ook een complete “Natuurverbindingskaart” en een kaart met aanduiding van migratiebarrières voor mens en natuur. Van deze basisdocumenten is in de ambitienota geen spoor. Ook onze degelijke visualisatie van de verlaagde Verbindingsweg, ingebed in het natuurlandschap, werd niet gehonoreerd.
9. Als er op de Rechteroever een volledige overkapping komt tot tegen de Kennedytunnel, dan zal de uitstoot van vervuilde lucht uit die tunnel wellicht groter worden op de Linkeroever. Daarom vragen we om op die plaats te voorzien in een afdoende afzuiging en zuivering.
De uitvoering op R.O. laat zien dat een overkapping van de tunnelgeul mogelijk is. Daarom vragen we om deze ook op de Linkeroever aan te leggen, als ecoverbinding tussen Galgenweel, de nieuwe groenzone “Banaan van Linkeroever” en Burchtse Weel. De zuiveringsinstallatie kan er in geïntegreerd worden.
10. De nota stelt dat “in de zone Linkeroever de snelweg op of hoger dan het maaiveld ligt. In deze zone is een landtunnel niet voorzien in het kader van de geplande mobiliteitswerken voor Linkeroever. Wel is het mogelijk hier overkappingen in opbouw te ontwerpen. Opbouwoverkappingen kunnen het natuurlijk landschap via zeer brede brugsegmenten als zachte glooiingen en heuvels over de snelweg heen trekken.
Ook (bv. glazen) opbouwoverkappingen die geluid en fijn stof kanaliseren en gelijkaardige effecten hebben als een lager liggende tunnel, behoren hier tot de mogelijkheden.”
• ‘Opbouwoverkappingen’ en zelfs ‘glazen stolpen’ bieden evenwel geen kans op het organisch opnieuw samenbrengen van de natuurgebieden Het Rot en Vlietbos. Daarom pleit Natuurpunt WAL voor een verlaging van het knooppunt Linkeroever zuid, de verlaging van de overkapping van de Verbinding E17-E34 op Linkeroever en de verlaging en overkapping van de E17 in Zwijndrecht.
Voor de Oosterweelverbinding op Linkeroever wordt het overgrote deel van de bestaande wegeninfrastructuur opgebroken en heraangelegd. Dit is een unieke kans om verbeteringen voor leefmilieu, natuur en verkeer door te voeren. Toch laten de overheid en de ambitienota deze gelegenheid onbenut. De verlagingsvoorstellen van Natuurpunt WAL zijn evenwel al meer dan een jaar bij de overheid bekend maar worden genegeerd.
De overheid houdt halsstarrig vast aan haar niet verlaagde tracé, enkel omwille van beperkte tijdswinst en zogenaamde meerkost. De uitvoeringsplannen voor dat ‘door de overheid gebetonneerde’ tracé liggen immers klaar. Elk uitstel kost tijd en geld, maar dat is voor Natuurpunt WAL geen reden om mens, milieu en natuur naar het achterplan te verwijzen.
De overheid heeft zelf onze voorstellen voor verlaging meer dan een jaar lang opzij geschoven. Een ‘foute’ uitvoering zou een historische fout betekenen. Wellicht kan een gesplitste bouwvergunningsaanvraag of aanbesteding een oplossing bieden: de niet gecontesteerde delen eerst uitvoeren en de verlagingen in een tweede deel opnemen.
Ook de workshops op Linkeroever georganiseerd door de intendant bestempelden een verlaagde infrastructuur op Linkeroever als waardevol. Logisch want wie kan tegen minder geluid, minder luchtvervuiling, minder brandstofverbruik, minder visuele hinder maar meer aaneengesloten natuurgebieden zijn? Nochtans vinden we dit niet terug in de ambitienota…
Natuurpunt WAL heeft met de geoptimaliseerde knoop een betaalbaar en faseerbaar voorstel: de rijrichting Kennedytunnel - Oosterweeltunnel en E34 is permanent laag gelegen, zonder klimmen of dalen en de Verbindingsweg en de nieuwe parallelweg zijn verlaagd en overkapt. Dé kans om daar de grootste Natuurwinst van gans het Oosterweelprojectgebied te behalen.
• Wat betreft het segment WEST (Linkeroever, inclusief een deel van de E17 ter hoogte van Zwijndrecht stelt de nota dat “Aangezien de snelweg hier niet in sleuf ligt, grotendeels zelfs op talud, een systematische overkapping niet mogelijk is. Concreet wordt een overkapping in opbouw ter hoogte van de verbinding Zwijndrecht-Burcht (Pastoor Coplaan) voorgesteld”.
Natuurpunt WAL ondersteunt de eis van de gemeente Zwijndrecht om het talud dat de gemeente doorklieft en ongemene geluids- en milieuoverlast betekent, te verlagen en te overkappen. We menen dat pas in tweede instantie eventueel zal worden overgegaan tot een overkapping in opbouw.
11. Tot slot wil Natuurpunt WAL nog meegeven dat de vereniging geen voorstander is van de Oosterweelverbinding. De argumenten daarvoor zijn genoegzaam bekend: nieuwe wegen trekken nieuw verkeer aan, Oosterweel biedt geen oplossing voor de files noch voor de verbetering van de luchtkwaliteit of de geluidsoverlast.
12. Besluit en focus op Linkeroever:
a. Punten 1 tot 7 geven vooral de positieve voorstellen en bevindingen van de intendant weer.
b. Natuurpunt WAL vraagt om de ambitienota nog aan te passen voor wat betreft onze terechte verzuchtingen uit punten 5a, 8 tot 11.
c. Verder heeft Natuurpunt WAL bij de overlegrondes met het intendantenteam gevraagd om –naast meerdere leefbaarheidsoverkappingen in bewoond gebied- ook een optimale overkapping ten voordele van hoogwaardige natuur uit te werken.
Concreet hebben we daarvoor de verlaging en overkapping van de Verbindingsweg E17 – E34 aangewezen omdat daarmee een biotoopsuitbreiding en hereniging van Vlietbos en Het Rot/Middenvijver kan gerealiseerd worden.
Natuurpunt WAL heeft er in zijn motivatie op gewezen dat daar in de geplande toestand de natuurwaarden en de faunaverbindingen er het sterkst op achteruitgaan door forse uitbreiding van de wegeninfrastructuur. Ook hier vinden we dat pas in tweede instantie eventueel kan worden overgegaan tot een overkapping in opbouw in de vorm van een groot dijklichaam.
Bovendien wordt daarbij voor het verlies aan meervoudig beschermd gebied (Natuur- en Reservaatgebied, geklasseerd als beschermd landschap) geen enkele waardebonus voor mens en natuur ingebouwd.
De verlaging van de Verbindingsweg (en de toe te voegen parallelweg) en overkapping er van, zijn relatief eenvoudige werken, zonder technische hoogstandjes, die relatief snel realiseerbaar zijn.
Voor de opname in deze nota en de uitvoering er van rekenen we op de goodwill van intendant en overheid.
In naam van Natuurpunt Wase Linkerscheldeoever (Natuurpunt WAL)
René Maes, Kris Peeters en Jef Van De Wiele
Ecologisch alternatief voor infrastructuurwerken Linkeroever-Zwijndrecht
Natuurpunt WAL is al sinds mensenheugenis begaan met de open ruimtes op Linkeroever en in Zwijndrecht.
Daarom wil Natuurpunt WAL meedenken en de overheid alternatieven aanreiken aan die volgens ons een gebalanceerder gebruik van de ruimte mogelijk maken.
Met fierheid stellen we dus onze bundel 'Ecologisch alternatief voor de infrastructuurwerken L.O.-Zwijndrecht' aan u voor.